Üsküdar Üniversitesi 2025-2026 Akademik Yılı Oryantasyon Günleri kapsamında, Türkiye’nin ve dünyanın en saygın isimli bilimcilerinden Uluslararası Narkotik Kontrol Kurulu (INCB) Lideri, Üsküdar Üniversitesi Rektör Yardımcısı, Adli Bilimler Bölüm Başkanı ve Bağımlılık ve İsimli Bilimler Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Sevil Atasoy, “Bağımlılıkla Gayret Konferansı” verdi. Merkez Yerleşke Nermin Tarhan Konferans Salonu’nda gerçekleşen konferans NP Sıhhat Yerleşkesi İbni Sina Oditoryumu ve Çarşı Yerleşke Emin Nebi Salonu’ndan hibrit olarak takip edildi.
Prof. Dr. Sevil Atasoy, konuşmasına öğrencilere “Merhaba, beğenilen geldiniz” diyerek başladı ve Üsküdar Üniversitesi’nin ömürlerinin en keyifli yıllarını geçirecekleri bir yuva olduğunu belirtti. Öğrencileri başarılı bir dört yıl geçirmeye ve bu periyodun tadını çıkarmaya davet eden Prof. Dr. Atasoy, çap yapanların yahut yüksek lisans, doktora programlarına devam edenlerin üniversiteyle bağlarının süreceğini tabir etti.
Uyuşturucu ve genel olarak bağımlılıkla uğraşın tüm dünyada, her yaş kümesinde karşılaşılan global bir sorun olduğunu, uğraşın zorunluluğunu ve günümüzde artan kıymetini ele alan Prof. Dr. Atasoy, bağımlılığın günümüzün sorunu olmadığını, on binlerce yıl evvel bile insanoğlunun bitkileri farklı hedeflerle tükettiğini aktardı.
Uluslararası mukaveleler ve denetim
Hiçbir ülkenin tek başına bu salgınla gayret edemeyeceğinin anlaşılması üzerine, 1900’lerin başından itibaren memleketler arası iş birliğinin başladığını anlatan Prof. Dr. Atasoy, günümüzde Türkiye’nin de imzacısı olduğu 1961, 1971 ve 1988 tarihli üç büyük milletlerarası kontratın bağımlılıkla çabada temel teşkil ettiğini, bu kontratların arz ve taleple çaba ettiğini, kontrol altındaki hususların (esrar, kokain, morfin, eroin, LSD, metamfetamin gibi) yalnızca bilimsel ve tıbbi hedefle kullanılması gerektiğini öngördüğünü söz etti.
Prof. Dr. Atasoy, bu sözleşmelerin uygulanmasını denetleyen 13 kişilik bir müfettişler kümesinin (Birleşmiş Milletler Uluslararası Uyuşturucu Kontrol Kurulu) bulunduğunu ve kendisinin de bu kurulun başkanı olduğunu açıkladı.
Güncel durum ve yeni tehditler
Günümüzde de unsur bağımlılığı sıkıntısının devam ettiğini, birtakım ülkelerin husus kullanıcılarına mahpus hatta idam cezası verdiğini, fakat buna karşın bağımlılık oranlarının yüksek olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Atasoy, son periyotta Amerika Birleşik Devletleri’nde yüz binlerce mevte neden olan, eroinden 50-100 kat daha güçlü fentanil hususunun tehlikelerine dikkat çekti.
“Bir toplu iğne başı kadar kullanımı bile insanları felç edip vefata götürebiliyor” diyen Prof. Dr. Atasoy, Fentanil’in şu anda Doğu Avrupa ülkelerine hakikat geldiğini ve global bir tehdit oluşturduğunu tabir etti. Prof. Dr. Atasoy, sadece arzla uğraşın (satıcıları toplama, gümrük denetimleri vb.) kâfi olmadığını, kaçakçıların denizaltılar üzere akıl almaz tekniklerle unsur taşıdıklarını belirterek, “Bir esere talep varsa şayet kesinlikle bir halde beşerler onu bulurlar yahut da ona benzeri diğer bir maddeyi ararlar ve kullanırlar” dedi.
Bağımlılık tedavi edilebilir, kronik bir beyin hastalığı
Bağımlılığın orta çağda ve geçtiğimiz yüzyılın başına kadar bir “ahlaki mesele” olarak görüldüğünü, bağımlı şahısların ahlaksızlıkla suçlandığını anlatan Prof. Dr. Sevil Atasoy, lakin günümüzde bu algının değiştiğini ve bağımlılığın “zararlı sonuçlarına karşın tekrarlayan unsur kullanımıyla karakterize edilen tıbbi bir durum” olarak tanımlandığını vurguladı.
Prof. Dr. Atasoy, “Bağımlılık tedavi edilebilir, kronik bir beyin hastalığıdır” diyerek, Dünya Sıhhat Örgütü başta olmak üzere tüm tıp dalının bağımlılığı bir beyin hastalığı olarak kabul ettiğini, bu kronik hastalığın nüks edebileceğini ve engellenemediği takdirde ölümcül sonuçlar doğurabileceğini tabir etti.
Küresel uyuşturucu kullanımı artıyor
Tüm çabalara karşın dünya genelinde uyuşturucu kullanımının arttığını lisana getiren Prof. Dr. Atasoy, “Artmasının elbette değişik nedenleri var. Yoksulluk, işsizlik, eğitimsizlik, olağan ki bunların başta gelen sebepleri ortasında. Gerilimin yüksekliği, savaşlar vesaire bir sürü parametre insanların kimi vakit daha az uyumak, daha çok çalışmak, daha uzun aç kalmak ya da sıkıntılarını unutmak için başvurduğu bir tahlil yolu.” diye konuştu.
Geçtiğimiz yıl dünya genelinde bilinen yaklaşık 316 milyon kişinin uyuşturucu kullandığını açıklayan Prof. Dr. Atasoy, “Bu şahısların oranı, 15–64 yaş ortasındaki nüfusun yaklaşık yüzde 6’sına tekabül ediyor; öbür bir deyişle, bu yaş kümesindeki her 100 şahıstan 6’sı en az bir husus kullanmış durumda. Bu oran muhtemelen daha da yüksek; zira istatistikler ekseriyetle 15 yaş altı ve 64 yaş üstü kümeleri kapsamıyor; halbuki bu yaş aralıklarında da unsur kullananlar bulunuyor. Geçen yıl unsur kullanıcılarının yaklaşık 244 milyonu esrar kullanımıyla öne çıktı; yani esrar, global unsur kullanımında bir numaralı unsur pozisyonunda. Birtakım ülkelerde esrarın özgürleştirildiği istikametinde algılar olabilse de gerçek şu ki, esrar kullanımı hiçbir ülkede şartsız ve kayıtsız hür değildir.” sözünde bulundu.
Anne karnından itibaren tehlike başlıyor
Esrarı sentetik opioidler, doğal opiatlar, amfetaminler ve kokain üzere unsurların takip ettiğini anlatan Prof. Dr. Atasoy, “10 bağımlıdan dokuzu husus kullanımına 21 yaşından evvel başlamıştır. Bu çok tehlikeli bir şey. Niçin tehlikeli? Zira demek ki tedbire ve farkındalık yapılacaksa şayet, 21 yaşından çok evvel başlamak gerekir. Zira bağımlıların yüzde 90’ı çok daha küçük bir yaşta. Yani lisede, ortaokulda, hatta ilkokulda tahminen de… Yahut da annesi gebeyken diyelim ki bir husus kullanmışsa, o yüzden ta o noktadan, anne karnından itibaren bu türlü bir tehlikenin içinde yaşamaya başlıyor.” dedi.
Üniversite yıllarının bir dönüm noktası olduğunu ve bu devirde verilen kararların sıhhat, eğitim, meslek ve aile hayatını önemli formda etkileyeceğini söyleyen Prof. Dr. Atasoy, şunları lisana getirdi:
“Şu anda yanlışsız karar vermek durumundasınız. Nasıl vereceksiniz gerçek kararları? Lakin öncelikli olarak hayır demesini öğrenmeniz gerekir. Alkol, kuşkusuz toplumda en fazla ziyan veren unsurlar ortasında yer alıyor. Neyse ki Türkiye’de alkol kullanımı Batı ülkelerindeki yahut birtakım diğer bölgelerdeki seviyelere ulaşmamış durumda.”
Antidepresan bağımlılığı yaygın bir sorun
Öte yandan “yasadışı maddeler” olarak isimlendirilen ve kullanım/üretim/dağıtımı sonlandırılan çok çeşitli kimyasal ve doğal unsurlar bulunduğunu tabir eden Prof. Dr. Atasoy, “Mantar yahut bitki kaynaklı bileşenlerden, laboratuvar ortamında sentetik olarak üretilmiş tozlara kadar geniş bir yelpaze insanlarda bağımlılık geliştirebilir. Ayrıyeten bağımlılık sadece yasadışı hususlarla sonlu değil: reçeteyle verilen kimi ilaçlara da bağımlılık gelişebiliyor. Antidepresanlar, anksiyolitikler ve uyku ilaçları üzere reçeteli müstahzarların berbata kullanımı ve bağımlılığı yaygın bir sorun. Türkiye’de bilhassa bayanların karşılaştığı bağımlılık hadiselerinde, esrar, eroin yahut sentetik uyuşturucular kadar reçeteli ilaç bağımlılığının da kıymetli bir yer tuttuğu gözleniyor. Reçeteli ilaçların arkadaşlara verilmesi, reçetesiz kullanım, kaçakçılık ve geçersiz ilaç dolanımı üzere sıkıntılar da mevcut; bu nedenle ilaçların yanlışsız kullanımının denetlenmesi ve toplumda farkındalığın artırılması büyük ehemmiyet taşıyor.” diye konuştu.
Beynin ödül sistemini ele geçiren her şey bağımlılık yapar!
Prof. Dr. Atasoy, sosyal medya (günde 6-7 saat Instagram, Twitter, TikTok kullanımı gibi) üzere davranış bağımlılıklarının da iş, eğitim, gündelik ömür ve sıhhati olumsuz etkilediğini kaydederek, “Beynin ödül sistemini ele geçiren her şey bağımlılık yapar. Yiyecekler de bağımlılık yapar” diyerek mevzunun genişliğine işaret etti.
Bağımlılığın nedenleri neler?
“Acaba ben bağımlı olur muyum?” sorusuna cevap arayan Prof. Dr. Atasoy, bağımlılığın tek bir nedeni olmadığını, genetik yatkınlık, ailede unsur kullanımı, arkadaş etrafı ve toplumdaki kabul üzere birçok risk faktörünün bulunduğunu belirtti.
Size uzatılan bir şeye ‘hayır demeyi’ öğrenin!
Konferansının sonunda öğrencilere somut tavsiyelerde bulunan Prof. Dr. Atasoy şunları lisana getirdi:
“Uyuşturucu bulunduğunu varsayım ettiğiniz ortamlardan kesinlikle uzak durun (pasif içicilik riskine dikkat çekti). Uyuşturucu kullanmayan arkadaşlıklar edinin ve unsur kullanan arkadaşlarınızı profesyonel takviye almaya yönlendirin. Bir hayat kurtarırsınız bu sayede. En düşünceli ya da keyifli anlarınızda size uzatılan bir şeye ‘hayır demeyi’ öğrenin. Gerilimle başa çıkmayı öğrenin. Spor, kolay idmanlar, yürüyüşler, nefes antrenmanları ve müzik dinleme gerilimi azaltır. Velhasıl, beyninizi koruyun zira bu bir beyin hastalığıdır. Sıhhat en kıymetli hazinedir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
